ویدیو‌های آموزشی

---

انواع قراردادهای اختیار معامله:

قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاران امکان انجام معاملات دو طرفه را می‌دهند.

قرارداد خرید اختیار معامله (Call Option)

قرارداد خرید اختیار معامله یا Call Option به موقعیتی اشاره دارد که سرمایه‌گذار اقدام به خرید اختیار خرید یک دارایی می‌کند. به عنوان مثال، شما می‌توانید قرارداد اختیار خرید سکه طلا با تاریخ سررسید مشخص و قیمت اعمال معین را خریداری کنید. این قرارداد به شما حق خرید سکه طلا را در تاریخی مشخص و با قیمتی از پیش تعیین‌شده می‌دهد، اما الزامی به خرید ندارید و می‌توانید آن را در بازار معامله کنید.

 

قرارداد فروش اختیار معامله (Put Option)

قرارداد فروش اختیار معامله یا Put Option به وضعیتی اشاره دارد که فروشنده دارایی پایه می‌تواند دارایی خود را در تاریخ و قیمتی مشخص به فروش برساند. این قراردادها به فروشنده این امکان را می‌دهند که در صورت کاهش قیمت دارایی پایه، از کاهش ارزش آن سود ببرد.

انواع ارزش در قراردادهای اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله دارای ارزش‌های خاصی هستند که عبارتند از:
پرمیوم (ارزش اختیار معامله):پرمیوم به معنای قیمت یا ارزش هر قرارداد اختیار معامله است. به عنوان مثال، اگر قصد خرید قرارداد اختیار خرید صندوق چند کالایی با قیمت اعمال مشخصی را دارید، باید پرمیوم آن را پرداخت کنید.

ارزش ذاتی و زمانی اختیار معامله

ارزش ذاتی اختیار معامله:

ارزش ذاتی اختیار معامله (Option’s Intrinsic Value) به ارزندگی قرارداد در تاریخ سررسید اشاره دارد. اگر امروز موعد اعمال قرارداد باشد، ارزش ذاتی تعیین می‌کند که آیا اجرای قرارداد با توجه به قیمت دارایی پایه به‌صرفه است یا خیر. فرمول محاسبه ارزش ذاتی برای اختیار خرید به شکل زیر است:

ارزش ذاتی اختیار خرید= قیمت دارایی پایه −قیمت اعمال اختیار

مثال: فرض کنید شما قصد خرید یک قرارداد اختیار خرید (Call Option) برای سکه طلا با قیمت اعمال ۳۳ میلیون تومان را دارید. برای ارزیابی میزان ارزندگی قرارداد، ارزش ذاتی آن را محاسبه می‌کنید. اگر قیمت سکه طلا در بازار ۳۶ میلیون تومان باشد، ارزش ذاتی آن به شکل زیر خواهد بود:

۳.۰۰۰.۰۰۰=۳۶.۰۰۰.۰۰۰-۳۳.۰۰۰.۰۰۰

ارزش ذاتی این قرارداد ۳ میلیون تومان است. برای خرید به‌صرفه‌تر باید ارزش ذاتی و قیمت پرمیوم را مقایسه کنید. برای تعیین ارزش ذاتی اختیار فروش از فرمول زیر استفاده می‌شود:

ارزش ذاتی اختیار فروش = قیمت اعمال −قیمت دارایی پایه

 

ارزش زمانی اختیار معامله:

ارزش زمانی (Option’s Time Value) نشان‌دهنده میزان ارزندگی یک قرارداد با توجه به فاصله زمانی تا تاریخ سررسید است. هر چه به تاریخ سررسید نزدیک‌تر شویم، ارزش زمانی کاهش می‌یابد. فرمول محاسبه ارزش زمانی به شکل زیر است:

ارزش زمانی= پرمیوم −ارزش ذاتی

مثال: فرض کنید قصد محاسبه ارزش زمانی قرارداد اختیار خرید صندوق چند کالایی را دارید. اگر قیمت هر واحد صندوق ۳.۵۰۰ تومان، قیمت اعمال ۲.۶۰۰ تومان و پرمیوم ۷۰۰ تومان باشد، ارزش ذاتی قرارداد به شکل زیر خواهد بود:

۹۰۰ = ۲.۶۰۰ - ۳.۵۰۰

و ارزش زمانی قرارداد به شکل زیر محاسبه می‌شود:

۲۰۰ = ۷۰۰ - ۹۰۰

ارزش زمانی این قرارداد ۲۰۰ تومان است و با نزدیک شدن به تاریخ سررسید کاهش می‌یابد.

 

انواع قراردادهای اختیار معامله از نظر وضعیت سود و زیان

قراردادهای اختیار معامله بر اساس تفاوت قیمت دارایی پایه و قیمت اعمال به سه نوع تقسیم می‌شوند:

1.    قرارداد در سود (In the Money - ITM): قیمت اعمال کمتر از قیمت دارایی پایه باشد.

2.    قرارداد بی‌تفاوت (At the Money - ATM): قیمت اعمال با قیمت دارایی پایه برابر باشد.

3.    قرارداد در زیان (Out of the Money - OTM): قیمت اعمال بیشتر از قیمت دارایی پایه باشد.

قراردادهای ITM کمترین ریسک را دارند در حالی که قراردادهای OTM و ATM ریسک بیشتری دارند.

 

انواع موقعیت‌های خرید و فروش در اختیار معامله

در بازار مشتقه کالا می‌توانید چهار موقعیت اصلی را در قراردادهای اختیار معامله اختیار کنید:

1.    خرید اختیار خرید (Long Call): حق خرید دارایی پایه با قیمت و تاریخ مشخص.

2.    فروش اختیار خرید (Short Call): تعهد فروش دارایی پایه با قیمت معین در آینده. مناسب برای اجرای استراتژی کاورد کال (Covered Call)  

3.    خرید اختیار فروش (Long Put): حق فروش دارایی پایه با قیمت مشخص در آینده.

4.    فروش اختیار فروش (Short Put): تعهد خرید دارایی پایه با قیمت معین در آینده.

این موقعیت‌ها به شما امکان می‌دهند تا بر اساس پیش‌بینی‌های خود از بازار، استراتژی‌های متنوعی را اجرا کنید.

کالاهای دارای قرارداد اختیار معامله در بازار مشتقه بورس کالا

برای دیدن تمام قراردادهای اختیار آتی فعال در بازار، به سایت بورس کالا مراجعه کرده و روی گزینه "نمای بازار" کلیک کنید. سپس تب "اختیار معامله" را انتخاب کنید. در این بخش، می‌توانید قراردادهای فعال در هر گروه و وضعیت عرضه و تقاضای هر یک را مشاهده کنید. در حال حاضر، قراردادهای اختیار معامله در کالاهایی مانند سکه طلا تمام بهار آزادی، زعفران نگین، صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا لوتوس پارسیان، کهربا، شمش طلا خام و صندوق سرمایه‌گذاری چند کالایی نهال فعال هستند.
برای مشاهده مشخصات هر قرارداد، به قسمت "نمای بازارها" در سایت بورس کالا بروید و وارد بخش "لیست دارایی‌های پایه" شوید. در این بخش، با کلیک بر روی گزینه "مشخصات قرارداد" در زیر عنوان گروه مورد نظر، می‌توانید اطلاعاتی مانند دارایی پایه، ساعات معاملاتی، کارمزد معاملات و جریمه نکول در فرایند تحویل را ببینید.
اگر می‌خواهید جزئیات بیشتری درباره قرارداد مورد نظرتان بدانید، کافی است از طریق انتخاب گزینه "مشخصات قرارداد" وارد صفحه "لیست دارایی‌های پایه" شوید و لینک مربوط به دارایی مدنظر را انتخاب کنید. در این بخش، اطلاعاتی نظیر نحوه محاسبه وجه تضمین و سایر جزئیات مرتبط را مشاهده خواهید کرد.

 

اصطلاحات کلیدی برای فهم قرارداد اختیار آتی

دارایی پایه:
دارایی پایه در قرارداد اختیار معامله، دارایی‌ای است که قرارداد بر اساس آن تنظیم می‌شود. در قرارداد اختیار آتی، دارایی پایه یک قرارداد آتی است.
 
تاریخ سررسید:
در قراردادهای اختیار آتی، دو تاریخ سررسید مورد توجه قرار می‌گیرد: سررسید قرارداد اختیار و سررسید قرارداد آتی. به‌طور مثال، ممکن است سررسید اختیار معامله در تاریخ 6 خرداد‌ماه و سررسید قرارداد آتی در تاریخ 13 خرداد‌ماه باشد. در این حالت، خریدار اختیار باید تا تاریخ 6 خردادماه تصمیم به اعمال یا عدم اعمال حق خود بگیرد. تنها قراردادهای اختیار که در سود (ITM) هستند قابل اعمال خواهند بود، و در صورت زیان‌ده بودن، امکان اعمال وجود نخواهد داشت.

مهلت ارائه گواهی آمادگی تحویل:
این مهلت زمانی که توسط بورس تعیین می‌شود، دوره‌ای است که افراد دارای موقعیت تعهدی باز باید فرم مربوطه را تکمیل کرده و از طریق کارگزار به اتاق پایاپای ارائه دهند.

وجه تضمین:
وجه تضمین در بازار مشتقه برای کاهش ریسک اعتباری دریافت می‌شود. در صورت ناتوانی یا عدم تمایل متعهد به انجام تعهدات، اتاق پایاپای وارد عمل می‌شود. در ابتدای ورود به قرارداد اختیار آتی، خریدار باید معادل قیمت اختیار وجه نقد داشته باشد که این مبلغ به حساب فروشنده واریز می‌شود. فروشنده نیز باید معادل وجه تضمین اولیه وجه نقد داشته باشد که این مبلغ توسط بورس تعیین می‌شود. همچنین، طرفین باید مبلغ کارمزد معاملات را نیز در حساب خود داشته باشند که از طریق سایت بورس کالا قابل مشاهده است.

جمع بندی

در این گفتار با قراردادهای اختیار معامله و انواع آن در بازار مشتقه بورس کالا آشنا شدید. این قراردادها ابزارهایی کاربردی برای پوشش ریسک دارایی‌های پایه هستند. برای معامله این اوراق، توصیه می‌شود با استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و معاملاتی آپشن آشنا شوید تا با دانش کافی در این ابزارها سرمایه‌گذاری کنید.

 

همه چیز درباره گواهی سپرده شمش طلا و معاملات آن در بورس کالا

مقدمه

طلا همیشه به عنوان یک دارایی امن مورد توجه سرمایه‌گذاران، به خصوص حرفه‌ای‌ها بوده است. در کشورهایی مثل ایران، طیف وسیع‌تری از مردم، از جمله عامه مردم، به خرید طلا علاقه دارند. به همین خاطر، مردم ایران سال‌هاست که به خرید و نگهداری طلا به عنوان یک روش سرمایه‌گذاری اصلی روی آورده‌اند.

با این حال، خرید و نگهداری طلا دارای ریسک‌هایی است، مثل احتمال سرقت یا گم شدن. هم‌چنین در روزهایی که بازار هیجانی می‌شود، فروش طلا به راحتی امکان‌پذیر نیست.

برای کاهش این ریسک‌ها، بورس کالای ایران معاملات گواهی سپرده شمش طلا را راه‌اندازی کرد که این طرح در آخرین روزهای سال 1401 اجرایی شد. قبل از بررسی جزئیات عملیاتی، ابتدا گواهی سپرده کالایی معرفی می‌شود و سپس توضیحات کاربردی مربوط به گواهی سپرده شمش طلا ارائه خواهد شد.

گواهی سپرده کالایی چیست؟

گواهی سپرده کالایی یک نوع اوراق بهادار است که نشان‌دهنده مالکیت شما بر مقدار مشخصی کالا می‌باشد. این گواهی‌ها بر اساس قبض انبارهای استانداردی صادر می‌شوند که مورد تأیید بورس هستند. مثلاً اگر شما 5 گواهی سپرده سکه طلا دارید و هر گواهی معادل یک سکه امامی است، شما صاحب 5 سکه امامی هستید که در انبار مشخصی نگهداری می‌شود. شما می‌توانید با مراجعه به انبار و ارائه گواهی‌ها، سکه‌هایتان را تحویل بگیرید یا گواهی‌ها را در بورس بفروشید.

مراحل صدور گواهی سپرده کالایی 

مراجعه به انبار: مالک کالا به یکی از انبارهای مورد تایید بورس مراجعه می‌کند.
ارزیابی کالا: انباردار، کالا را بررسی، نمونه‌برداری، و توزین می‌کند تا با استانداردهای بورس مطابقت داشته باشد.
صدور قبض انبار: پس از تایید کالا، انباردار قبض انبار را صادر می‌کند که شامل اطلاعاتی مثل شماره قبض، نام و آدرس انبار، نوع و وزن کالا، تاریخ انقضاء و نام سپرده‌گذار است.
ثبت در سامانه: اطلاعات در سامانه ثبت شده و پس از تایید سپرده‌گذار، قبض انبار چاپ و امضا می‌شود.
صدور گواهی سپرده: سمات بر اساس قبض انبار، گواهی سپرده کالایی را صادر می‌کند.
دریافت گواهی: سپرده‌گذار می‌تواند یک روز کاری بعد از صدور قبض انبار، گواهی سپرده کالایی خود را دریافت یا در بورس عرضه کند.

 

مشخصات گواهی سپرده شمش طلا به زبان ساده 

در حال حاضر، گواهی سپرده شمش طلا مربوط به شرکت زرشوران است که شامل 3 تن شمش طلا می‌شود و بانک ملت مسئولیت نگهداری آن را دارد. البته در آینده ممکن است بانک‌های دیگری مثل بانک رسالت هم وارد همکاری با بورس کالای ایران شوند. هر گواهی سپرده برابر با 100 سوت (معادل 0.1 گرم) شمش طلا است.
بر خلاف گواهی سپرده سکه، گواهی سپرده شمش طلا تنها یک نماد دارد و با ورود بانک‌ها و شمش‌های جدید، این نماد تغییر نخواهد کرد. وزن شمش‌های طلا بسته به عیارشان (995 تا 999) بین 950 تا 1050 گرم است. شمش‌های تحویلی بر اساس عیار مشخص می‌شوند و همه آن‌ها دارای شناسنامه هستند که به خریدار ارائه می‌شود.

 

چگونه می‌توان شمش طلا را از انبار تحویل گرفت؟

اگر گواهی سپرده شمش طلا دارید و می‌خواهید شمش مربوطه را تحویل بگیرید، باید حداقل 11 هزار گواهی (معادل 1.1 کیلوگرم شمش طلا) داشته باشید. برای این کار، باید درخواست خود را به کارگزار مربوطه بدهید و از طریق سامانه تحویل ثبت سفارش کنید. هم‌چنین، تعداد گواهی سپرده باید مضربی از 11 هزار باشد. به عنوان مثال، اگر 15 هزار گواهی دارید و درخواست تحویل شمش را بدهید، فقط 11 هزار گواهی اعمال شده و باقی‌مانده (حدود 4 هزار گواهی) از سامانه تحویل حذف می‌شود.
اگر تعداد گواهی سپرده شما به حدنصاب تحویل نرسید، می‌توانید گواهی سپرده خود را در بورس کالا بفروشید.

 

مزایای گواهی سپرده کالایی شمش طلا

گواهی سپرده کالایی شمش طلا یک ابزار مالی است که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا بدون نیاز به نگهداری فیزیکی طلا، در این فلز گران‌بها سرمایه‌گذاری کنند. نکات مهم درباره گواهی سپرده کالایی شمش طلا عبارتند از:

مالکیت بدون نگهداری فیزیکی: با خرید گواهی سپرده کالایی شمش طلا، مالکیت شما بر مقدار مشخصی طلا ثبت می‌شود بدون اینکه نیاز به نگهداری فیزیکی آن داشته باشید.

معاملات بورسی: این گواهی‌ها در بورس کالا معامله می‌شوند و از شفافیت و قوانین حاکم بر بازار سرمایه برخوردار هستند.

قیمت‌گذاری شفاف: قیمت گواهی سپرده کالایی شمش طلا بر اساس قیمت جهانی و نرخ‌های بازار داخلی تعیین می‌شود و به صورت شفاف در بورس قابل مشاهده است.

کارمزد و هزینه‌ها: مانند هر ابزار مالی دیگری، معامله گواهی سپرده کالایی شمش طلا نیز مشمول کارمزد و هزینه‌هایی است که باید در نظر گرفته شود.

سهولت در نقد‌شوندگی: این گواهی‌ها قابلیت معامله سریع و آسان در بازار بورس را دارند و می‌توان آنها را به سرعت به وجه نقد تبدیل کرد.

پوشش ریسک: برای کسانی که به دنبال پوشش ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمت طلا هستند، گواهی سپرده کالایی شمش طلا یک ابزار مناسب محسوب می‌شود.

امنیت و شفافیت: نگهداری طلا در انبارهای مورد تایید بورس کالا امنیت بیشتری نسبت به نگهداری فیزیکی در منزل یا صندوق امانات شخصی دارد و معاملات آن نیز به صورت شفاف و قانونی انجام می‌شود.

امکان تسویه فیزیکی: در صورتی که سرمایه‌گذار مایل باشد، می‌تواند گواهی سپرده خود را به طلای فیزیکی تبدیل کند و تحویل بگیرد.

این گواهی‌ها به ویژه برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری خود و کاهش ریسک‌های مرتبط با نگهداری فیزیکی طلا هستند، جذابیت بالایی دارند.

 

نکات گواهی سپرده کالایی شمش طلا

۱- تنها افرادی که کد معاملات بازار مالی بورس کالای ایران را دارند، می‌توانند گواهی سپرده مورد نظر را خریداری کنند. اما در حال حاضر، همه اشخاص حقیقی که سجامی شده‌اند، می‌توانند به صورت غیرحضوری کد مورد نظر را از سامانه khobregan.ebgo.ir دریافت کنند.

۲-شرکت کارگزاری خبرگان اکنون امکان استفاده از سامانه معاملات برخط برای خرید گواهی سپرده شمش طلا را فراهم کرده است. پس از گذراندن مراحل کدگیری، همکاران مربوطه نام کاربری و رمز عبور اختصاصی را برای مشتریان ارسال می‌کنند و از آن به بعد، انجام معاملات برخط امکان پذیر خواهد بود.

۳-ساعات معاملات گواهی سپرده شمش طلا در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 10 تا 17 و در روزهای پنجشنبه از ساعت 10 تا 15 می‌باشد. در حال حاضر، معاملات این گواهی سپرده شبیه به معاملات سهام است. هر جلسه معاملاتی با یک دوره پیش‌گشایش از ساعت 10 تا 10:30 آغاز و پس از اتمام دوره پیش‌گشایش، معاملات به شیوه حراج تک قیمتی ادامه پیدا می‌کند.

۴-سازوکار انتقال وجوه معاملاتی در مورد معاملات شمش طلا از سازوکارهای متداول در حوزه سهام متفاوت است. مشتری باید مبلغ مورد نظر برای معامله را به حساب کارگزاری واریز کند و سپس کارگزاری مبلغ را به حساب بورس کالا انتقال می‌دهد و سپس، کیف پول مشتری شارژ می‌شود.

۵-علاوه بر اینکه سرمایه‌گذار در این حوزه می‌تواند از نوسانات قیمتی سود کسب نماید، امکان وثیقه‌گذاری گواهی سپرده شمش طلا به منظور اخذ وام نیز وجود دارد.

۶-کارمزد این گواهی سپرده، همانند گواهی سپرده‌های محصولات کشاورزی است و می‌توانید آن را با مراجعه به سایت بورس کالای ایران مشاهده کنید.

۷-گواهی سپرده شمش طلا معاف از مالیات بر ارزش افزوده بوده و تنها مشمول هزینه انبارداری می‌شود. هزینه انبارداری در ابتدای سال بر اساس میانگین قیمت پایانی نماد معاملاتی گواهی سپرده کالایی در یک ماه پایانی سال، محاسبه و اعلام می‌شود.

۸-هر چند تمامی شمش‌ها دارای شناسنامه رسمی تولیدکننده بوده و از کیفیت مطلوبی برخوردارند، اما خریداران می‌توانند قبل از تحویل و خروج شمش از انبار، درخواست ارزیابی کیفی از بورس کالای ایران کنند که این امر پس از تایید، از طریق یکی از آزمایشگاه‌های دارای صلاحیت از سازمان ملی استاندارد انجام می‌شود. در صورتی‌که پس از انجام آزمایشات مشخص شد که آنالیز شمش با آنچه که مقرر شده مغایرت داشته باشد، هزینه را باید تولیدکننده پرداخت کند و در غیر اینصورت هزینه با خریدار خواهد بود.

برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاهده سوالات متداول در ارتباط با گواهی سپرده کالایی شمش طلا به بخش بورس کالا، در صفحه سوالات متداول مراجعه فرمایید.